Baza wiedzy

Artykuł przedstawia współczesne wymagania ochrony cieplnej budynków oraz główne kierunki rozwoju tego sektora. Zmiany te spowodowane są głównie stale rosnącymi kosztami energii oraz wymaganiami prawa budowlanego zarówno w Polsce jak i Unii Europejskiej. W artykule przedstawiono kilka przykładów ceramicznych produktów będących owocem wieloletnich prac nad poprawą parametrów termicznych ścian.

W sytuacji gdy mamy do czynienia z budynkami istniejącymi, gdzie nie da się często zastosować na elewacji (np. ze względu na brak fundamentu na którym można by ją oprzeć) murowanej ściany osłonowej, a zależy nam na wykonaniu wytrzymałej trwałej i estetycznej elewacji - w takich przypadkach możemy zastosować płytkę klinkierową.

Dobry dom, to taki dom, w którym ściany zewnętrzne skutecznie zapobiegają uciekaniu ciepła z wnętrza pomieszczeń, a przy tym — umożliwiają przenikanie wilgoci i mają zdolność do akumulacji ciepła. Takie domy można budować z wyrobów ceramicznych.

Woda, a raczej jej nadmiar jest czynnikiem powodującym największe zagrożenie dla obiektów budowlanych. Wprowadzana na wiele sposobów z czasem staje się przyczyną wielu niekorzystnych zjawisk, a jej usunięcie poważnym problemem. Zabiegi związane z obniżeniem wilgotności przegród są niezwykle skomplikowane i kosztowne. Remont osuszeniowy składa się z szeregu procesów, do których zaliczamy: usunięcie źródła zawilgocenia, wykonanie izolacji wtórnych, osuszenie murów oraz odprowadzenie wilgoci pochodzącej z osuszania. W dalszej części artykułu, z uwagi na złożoność problemu, szczególny nacisk zostanie położony na sam proces wprowadzania izolacji. W związku z powszechnością występowania murów z ceramiki, metody wykonywania izolacji omówione zostaną na ich przykładzie.

Negatywne oddziaływanie wilgoci nie ogranicza się jedynie do samych materiałów i elementów obiektu. Pośrednio wpływ ten jest równie istotnym w przypadku ludzi. W zawilgoconych budynkach następuje przyspieszona destrukcja materiałów budowlanych i elementów wyposażenia, dochodzi do rozwoju korozji biologicznej i chemicznej, następuje obniżenie komfortu cieplno-wilgotnościowego, wzrastają koszty eksploatacji obiektu, zawilgocenie wpływa również negatywnie na nasze samopoczucie i zdrowie. Dlatego też nie należy dopuścić do nadmiernego zawilgocenia budynków, a jeżeli już tak się stanie, to konieczne jest wykonanie prac osuszających. Rodzaj, miejsce i charakter zawilgocenia wiąże się przede wszystkim ze źródłami wilgoci. Dlatego zawsze trzeba ustalić przyczynę zawilgocenia. Źródłem wody w budynkach mogą być: opady atmosferyczne, kapilarne podciąganie wód gruntowych, kondensacja pary wodnej, awarie instalacji oraz procesy technologiczne związane z wznoszeniem obiektu. W prawidłowo wykonanym budynku nadmiar wody wprowadzony podczas procesów technologicznych odsycha w czasie kilku pierwszych lat eksploatacji nie powodując większych zagrożeń dla obiektu. Awarie instalacji powodują zawilgocenia miejscowe, najczęściej jedynie w bezpośrednim sąsiedztwie uszkodzeń. Właściwie wykonanie pokrycia dachowego, obróbek blacharskich oraz instalacji odwodnienia zabezpiecza przed wodą opadową. Właściwa wentylacja oraz ograniczenie parującej wody ogranicza kondensacji pary. Najtrudniejsze i najkosztowniejsze jest usuwanie wody z murów zawilgoconych na skutek procesów kapilarnego pociągania. Wymaga to, bowiem założenia izolacji poziomej, a więc przecięcia drogi przenikania wody w murze. Poniżej omówione zostaną najpopularniejsze metody wykonywania izolacji wtórnych.

Drugi z artykułów dotyczących wykonywania izolacji wtórnych ma na celu wskazanie błędów popełnianych na wszystkich etapach procesu. Ich gradacja jest związana zarówno z kolejnością występowania, jak i konsekwencjami, jakie za sobą niosą. Znaczna liczba uchybień, jakie zostały zaobserwowane przez autora, dość często prowadzi do niezadowalających efektów i do negatywnej oceny tego typu robót.

Na sukces prac osuszeniowych składa się wiele elementów. Od właściwego rozpoznania źródeł zawilgocenia, poprzez przyjęcie i wykonanie izolacji, do skutecznego usunięcia wilgoci z murów. Ze względu na wspomnianą złożoność problemu, jakim jest osuszanie murów oaz indywidualność rozwiązań stosowanych w każdym z obiektów, jednoznaczne wskazanie, na jakim etapie popełnione zostały błędy często jest dość trudne. Ustalenie powodu braku zakładanej skuteczności, wymaga dokładnej analizy etapu projektowego u wykonawczego, a niekiedy również późniejszej eksploatacji.

Cokół to widoczna podstawa budynku. W przenośni można powiedzieć, że odgrywa on taką rolę, jak but na nodze człowieka: musi być czysty, elegancki i w dobrym gatunku. Z czego więc powinno się murować cokół budynku? Naturalnie, że z klinkieru.

Optycznie budynek stoi na cokole, ponieważ cokół styka się z ziemią. Wprawdzie techniczną podstawą budynku jest jego fundament, ale znajduje się on pod ziemią i jest niewidoczny. Cokół jako najniższa część ścian zewnętrznych budynku, stykająca się z gruntem, musi być odporny na uszkodzenia mechaniczne, czynniki atmosferyczne (deszcz i śnieg), wilgoć z gruntu, różne chemikalia oraz na rośliny. Cokół pełni także określoną funkcję estetyczną.

Niniejszy artykuł jest kontynuacją dwóch artykułów wcześniejszych omawiających zagadnienia związane z izolacyjnością cieplną ścian murowanych wykonywanych z ceramicznych elementów murowych [1], [2]. Wśród wielu czynników wpływających na izolacyjność cieplną ścian murowanych - poza wymienionymi w cytowanych artykułach - należy wymienić wielkość ceramicznych elementów murowych, rodzaje spoin i rodzaje zaprawy murarskiej.

Wielkość ceramicznych elementów murowych jest bardzo zróżnicowana. Najmniejsze elementy murowe to cegły pełne lub drążone o wymiarach 250x120x65 mm i objętości 1,95 dm³. Można także spotkać się z cegłami ceramicznymi o wymiarach 240x115x71 mm i objętości 1,96 dm³ lub 240x115x52 mm i objętości 1,435 dm³. Objętość cegły ceramicznej 1,95 dm³ przyjęto nazywać jednostką ceramiczną (czasami jednostką cegłową). Największy ceramiczny element murowy produkowany obecnie w Polsce ma wymiary 500x248x238 mm i objętość 29,5 dm³, czyli ma objętość 15 jednostek ceramicznych.

Spoiny (zarówno poziome jak i pionowe) w murach wykonywanych z ceramicznych elementów murowych mogą być całkowicie wypełnione zaprawą. Spoiny poziome - zgodnie z normą [3] - mogą być wykonywane jako zwykłe o grubości 6 ÷ 15 mm lub jako cienkie o grubości 0,5 ÷ 3 mm. Niekiedy stosuje się pasmowe układanie zaprawy przeważnie w dwóch pasmach usytuowanych w pobliżu licowych powierzchni muru. Spoiny pionowe mogą być wykonywane jako zwykłe o grubości 6 ÷ 15 mm a elementy murowe są łączone na „wpust-wypust” bez udziału zaprawy - takie połączenie oznacza się zwykle jako P+W.

Rodzaje zapraw stosowanych do wykonywania murów z ceramicznych elementów murowych są określone w normie [3]. Są to zaprawy zwykłe i lekkie stosowane w spoinach zwykłych, oraz zaprawy do cienkich spoin - w spoinach cienkich. Wykonywanie murów z cienkimi spoinami wymaga użycia ceramicznych elementów murowych o małych odchyłkach wymiarów, w szczególności wysokości tych elementów.

Ostatnio wprowadzono nowy sposób wykonywania murów z ceramicznych elementów murowych: do spoin poziomych stosuje się tworzywa na spoiwach organicznych, zapewniających uzyskanie połączenia charakterystycznego dla połączeń klejowych, a spoiny pionowe są wykonywane na „wpust-wypust”. Takie mury nie będą rozpatrywane w niniejszym artykule.

Jako parametr charakteryzujący izolacyjność cieplną muru przyjęto współczynnik przewodzenia ciepła muru oznaczony w dalszej treści symbolem λ_m.

Zgodnie z Art. 10 ustawy Prawo budowlane [1] wymaga się, aby wyroby wytworzone w celu zastosowania w obiekcie budowlanym w sposób trwały, miały właściwości użytkowe, umożliwiające prawidłowo zaprojektowanym i użytkowanym obiektom budowlanym spełnienie wymagań podstawowych. Jednym z takich wymagań jest oszczędność energii i odpowiednia izolacyjność cieplna przegród. Wyroby budowlane można stosować przy wykonywaniu robót budowlanych tylko wtedy, gdy zostały wprowadzone do obrotu zgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych [2].

Zużycie energii potrzebnej do użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem powinno być utrzymane na racjonalnie niskim poziomie. Ustalono maksymalne roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną potrzebną do ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia i oświetlenia wbudowanego

Z punktu widzenia zywkłego użytkownika domu czy mieszkania, elementem podstawowej oceny jest tw. "komfort użytkowy", czyli tania ekonomicznie możliwość utrzymania na odpowiednim poziomie temperatury i wilgotności względnej powietrza we wnętrzu, przy równoczesnym spełnieniu kryteriów estetycznych i to zarówno dla płaszczyzny zewnętrznej, jak i wewnętrznej ściany osłonowej.

W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się przegrodom zewnętrznym. Podstawowym parametrem oceny termoizolacyjności przegórd budynku stał się, przez medialne nagłośnienie, tzw. współczynnik przenikania ciepła przez przegrodę zewnętrzną (kiedyś oznakowany jako "k", a współcześnie "U").

Począwszy od lat sześćdziesiątych do wykonywania ścian murowanych w Polsce zaczęto wprowadzać nowe wyroby ceramiczne, które były dostosowywane do stale rosnących wymagań związanych przede wszystkim z izolacyjnością cieplną ścian, nośnością ścian na ściskanie, izolacyjnością akustyczną, wydajnością i ergonomią prac murarskich itp. Nieco na uboczu pozostawiono zagadnienia związane z trwałością konstrukcji murowych oraz z zapewnieniem właściwego mikroklimatu wewnątrz pomieszczeń.

W niniejszym artykule zostaną omówione wybrane zagadnienia związane z powyższą problematyką: zdolności ścian wykonywanych z wyrobów ceramicznych do akumulowania ciepła oraz stateczność cieplną tych ścian, oddziaływanie wilgoci na ceramiczne wyroby ścienne (źródła wilgoci, efekty oddziaływania na wyroby i skutki tego oddziaływania na ściany).