Co się zmieniło w ostatnim czasie?
Pocieszający jest fakt, że inwestorzy coraz częściej patrzą nie tylko na to, jaki jest koszt wykonania budynku, ale również, jakie będą koszty jego utrzymania. Dotyczy to zwłaszcza elewacji budynków stąd zauważa się ostatnimi laty, że elewacje z klinkieru zostały po raz kolejny docenione i przeżywają ponowny renesans.
Inwestor stający przed dylematem wyboru wykończenia elewacji, która bezsprzecznie ma być trwałą ozdobą budynku oraz chronić ścianę konstrukcyjną oraz termoizolację przed negatywnym wpływem zewnętrznych czynników atmosferycznych ma do wyboru kilka rodzajów tynków, siding (drewno lub PCW) oraz elewacje murowane z kamienia lub cegieł elewacyjnych. Na rzecz ostatniego rozwiązania przemawia już nie tylko trwałość i brak dodatkowych kosztów utrzymania jak to ma miejsce w przypadku wykończenia elewacji tynkiem (ponowne malowanie, co około 5 lat, ponowne tynkowanie, co około 15 lat), ale również fakt, że zaciera się przepaść cenowa między dobrej jakości tykiem a elewacją murowaną z cegły.
Producenci cegieł elewacyjnych stanęli też na wysokości zadania poszerzając ofertę kolorystyczną cegieł – obecnie poza tradycyjną cegłą czerwoną możemy nabyć cegły w kolorach od bieli poprzez szarości, żółcie, czerwienie, odcienie brązów aż po cegły czarne, zielone i niebieskie i ich wariacje w postaci cegieł cieniowanych. Podobnie rozwój nastąpił w kwestii faktur – obecnie mamy do dyspozycji prócz tradycyjnych cegieł gładkich także cegły ryflowane, drapane, postarzane, nakrapiane oraz rustykalne. Hitem ostatnich dwóch lat (mimo że cegła tego rodzaju jest dostępna na rynku polskim około 15 lat) [artykuł pochodzi z 2008r. - przyp. red.] stają się cegły licowe ręcznie formowane. Są to produkty sprowadzone głównie w Holandii a stosowane tam od stuleci. Ujmują one zarówno bogatą kolorystyką jak również samą strukturą.
Cegły te świetnie prezentują się zarówno na elewacjach budynków, jak i w ich wnętrzach. Z powodzeniem można je stosować także na elementy małej architektury (murki, ogrodzenia), jak i kominy (występują tylko w formie pełnej). W tak bogatej ofercie asortymentowej naprawdę każdy znajdzie coś dla siebie.
Z wykonywaniem elewacji klinkierowych związanych jest kilka zagadnień technicznych, o których warto wiedzieć przed przystąpieniem do prac czy samego wyboru projektu.
Fundament
Rozpoczynając budowę domu warto pomyśleć o właściwym przygotowaniu fundamentu. Najlepiej zrobić to już na etapie projektu, co pozwoli uniknąć wielu niepotrzebnych komplikacji i dodatkowych kosztów w kolejnych etapach budowy.
Fundament musi przewidywać możliwość podparcia murowanej ściany osłonowej. Pominięcie tego szczegółu sprawia, że zamykamy sobie niejednokrotnie całkowicie drogę do wykonania elewacji ceglanej. Pozostaje wtedy albo stosowanie kosztownych systemów zawiesi lub okładzina z płytek.
Fundament pod elewację z klinkieru nie musi być jak się powszechnie sądzi ani większy ani droższy. Zużycie bloczków betonowych wykorzystywanych na ściany fundamentowe jest dokładnie takie samo, inne jest jedynie ich ustawienie. Dodatkowo zyskujemy ciągłość termoizolacji a tym samym likwidujemy wszelkie mostki termiczne. Przedstawione na rysunku rozwiązanie pokazuje rozwiązanie pozwalające na zastosowanie wielu technologii.
Nawet jeśli początkowo inwestor zdecyduje się na wykonanie muru dwuwarstwowego, takie ułożenie fundamentu umożliwi mu wykonanie elewacji z cegły nawet po wielu latach od zakończenia budowy.
Kotwienie elewacji
Kolejnym ważnym zagadnieniem jest kotwienie elewacji. Każda ściana osłonowa z cegły czy to klinkierowej czy licowej ręcznie formowanej musi zostać połączona ze ścianą konstrukcyjną na całej swej wysokości. Nie można tego zrobić w sposób sztywny, ponieważ elewacja przejmując obciążenia od parcia i ssania wiatru oraz rozszerzając się i kurcząc pod wpływem zmian temperatury pracuje w zupełnie odmienny sposób niż ściana konstrukcyjna.
Obie ściany łączy się za pomocą stalowych kotew o średnicy zwykle 4 mm. Zgodnie z PN-B-03002 2007r ilość kotew nie może być mniejsza niż 4 szt. na m2 elewacji; dodatkowo wokół wszystkich otworów okiennych, naroży budynków i dylatacji należy dołożyć po 3 szt. kotew na mb. Spowodowane jest to tym, że wokół wszystkich krawędzi siły parcia i ssania wiatru są nieco większe, dlatego potrzebne jest pewne wzmocnienie elewacji. Zgodnie z tą ww. normą długość zakotwienia zarówno w ścianie konstrukcyjnej, jak i osłonowej powinna być nie mniejsza niż 40 mm.
Szczelina wentylacyjna
Pomiędzy murowaną ścianą osłonową a termoizolacją powinna znaleźć się każdorazowo 3-4 cm szczelina wentylacyjna. Wbrew pozorom pełni ona w konstrukcji kilka ważnych funkcji:
- Pozwala na usunięcie z przegrody oraz ze spoin ściany osłonowej wilgoci, której obecność i nadmiar jest każdorazowo elementem pogarszającym właściwości termiczne izolacji z wełny mineralnej oraz bezpośrednią przyczyną powstawania na elewacjach wykwitów.
- W ciepłe słoneczne dni, kiedy elewacja wyeksponowana na działanie słońca nagrzewa się do bardzo wysokich temperatur szczelina działa jak „chłodnica” wymieniając gorące powietrze na coraz chłodniejsze i utrzymując elewację w stałym zakresie naprężeń termicznych.
- Zapewnia bufor bezpieczeństwa w przypadku, gdy ściana konstrukcyjna wraz z termoizolacją posiadają odchyłkę od pionu na zewnątrz. Gdyby murować ścianę osłonową bez 2-4 cm szczeliny konieczne byłoby powielenie tego błędu. Zachowując szczelinę wykonawca ma możliwość wykonania elewacji niezależnie od ewentualnych błędów ściany konstrukcyjnej.
Szczeliny wentylacyjne realizowane są za pomocą puszek wentylacyjnych rozstawianych po całym obwodzie budynku co około 75 cm w dolnej i górnej jego części oraz w miejscach gdzie zostaje przerwana ciągłość szczeliny wentylacyjnej – tj. nad i pod otworami okiennymi, drzwiami oraz balkonami itp.
Nadproża
Wielokrotnie zapewne patrząc na elewację i widząc zwłaszcza duże otwory okienne zastanawiamy się, w jaki sposób została zamocowana nad nimi cegła. Służą do tego systemy zbrojeniowe, które pozwalają poradzić sobie z otworami o bardzo dużych rozpiętościach. Najczęściej spotykanymi elementami są systemy zgrzewanych drutu kratownic wraz ze strzemionami. Pozwalają one na zbrojenie otworów o szerokości do około 2 m. Otwory o większej rozpiętości zbroi za pomocą kątowników z systemem strzemion lub za pomocą tzw. konsol.
Choć technologia wykonania ściany trójwarstwowej pozostała z założenia niezmienna to tak naprawdę ciągłym zmianom, modyfikacjom i udoskonaleniom podlegają wszystkie elementy systemu.
Dzieje się to zarówno na płaszczyźnie, którą możemy oceniać i obserwować (kolory, kształty, faktury cegieł raz płytek ceramicznych) a także na jej zwykle niewidocznej – systemy kotwienia i zbrojenia elewacji. Obecnie istniejące i stosowane systemy zbrojeniowe pozwalające pokonywać trudności i wykonywać elementy, o których wykonaniu jeszcze niedawno można było marzyć. Coraz częściej wykonuje się elementy prefabrykowane w postaci belek nadprożowych, słupów, a nawet całych powierzchni ścian. Wszystkie te zabiegi służą podniesieniu bezpieczeństwa konstrukcji oraz przyspieszeniu realizacji obiektów i co najważniejsze są do wykorzystania w każdym rodzaju budownictwa i w zasięgu ręki każdego inwestora.
